Başlıklar
Alabama; doğusunda Georgia, batısında Mississippi, kuzeyinde Tennessee ve güneyinde Florida ile Meksika körfezinin bulunduğu, Amerika Birleşik Devletlerinin güneydoğusunda olan bir eyalettir. ABD’ye 1861 yılında katılan eyaletin başkenti Montgomery’dir. Alabama’da ilk yaşayan insanlar, yaklaşık 10.000 yıldır burada oldukları sanılan yerlilerdir. Christopher Columbus’ dan önceki kültürlere ait olarak, Moundville çevresindeki yerleşim yerleri, sarmal biçiminde kurganlar, tören yerleri ve Apalas Dağlarında bulunan mağara evlerinin bugünkü Alabama eyaleti olduğunu söylemek mümkündür. Avrupalılar eyaleti 16. Yüzyılda keşfettikleri zaman, burada yerleşik olarak yaşayan yerli grupları; Çerokiler, Çikasolar, Krikler ve Çoktavlardı.
Hernando de Soto gibi define avcılarının Alabama bölgesine gelmesiyle birlikte, eyaletin Avrupa ile olan ilişkisi kurulmuş oldu. İspanyol definecilerin dışında, 1702 yılında Fransızlar tarafından ilk yerleşim merkezi St. Louis kuruldu. Eyaletteki ilk zencilerin Dauphin adasına getirilmesi ise, 1719 yılında bir köle gemisi vasıtasıyla oldu. İngiliz, Fransız ve İspanyollar arasında 17. Ve 18. Yüzyılda yapılan egemenlik savaşları da Alabama çevresinde olmuştur.
1783 yılında bölgenin büyük bir bölümünün denetimi İngilizlerden ABD’ ye geçmiştir, fakat Mobile Koyu 1813 yılına kadar İspanyollarda kalmıştır. Alabama topraklarının 1817’ de oluşturulmasının ardından, 1819’da da eyalet statüsü almıştır. 1861’deki ABD iç savaşı sırasında Union denilen birlikten ayrılarak ABD konfedere devletleri arasına katılmıştır. Bu konfederenin ilk başkenti ise Montgomery oldu. 1868’de birliğe yeniden kabul edilen Alabama’da, savaş sonrasındaki kuruluş döneminde Siyahilerin eğitime, yönetime ve ekonomik hayata katılması için yapılan çalışmalar başarısız oldu. Katı ırk ayrımı denilen ve siyahlara hiçbir hak tanımayan bu politika, 1870 ortalarından 1960 yılına kadar devam etti.
Alabama’daki Ekonomi ve Eğitim
1915’e kadar Alabama eyaletinin ekonomisini pamuk üretimi oluşturuyordu. Bu dönemde ortaya çıkan bir kurt türü, çiftçilerin ürünleri çeşitlendirmesine neden oldu. Günümüzde de en temel ürünlerin başında Pamuk gelmektedir. Bunun dışında; yerfıstığı, soya fasulyesi, mısır ve orman ürünleri de üretilmektedir. Domuz, kümes hayvanları ve sığırda Alabama eyaletinde yetiştiriliyor.
Sanayi merkezinin Birmingham’da olduğu eyaletin yakınında bulunan kömür, kireçtaşı ve demir yatakları bölgede demir-çelik sektörünün kurulmasını sağlamıştır. TVA (Tennessee Vadisi İdaresi) tarafından 1930 yılında kurulan hidroelektrik santrali ile ucuz elektrik, tekstil, alüminyum, kimya, kağıt, kauçuk, metalürji ve plastik gibi sanayi birimlerinin gelişmesine katkı yapılmıştır. Burada kurulan Farley, Browns ve Bellefonte gibi nükleer kompleksler, 1970 yılından beri ek olarak elektrik gücü sağlıyor.
Eyaletteki en önemli eğitim kurumlarının başında Alabama Üniversitesi gelmektedir. Merkezi Tuscaloosa şehrinde olan üniversitenin, Birmingham ve Hunstville’de de kampüsleri vardır. Bunun dışında eyalette bulunan bir başka önemli üniversite Auburn Üniversitesi’dir. Özellikle mühendislik alanında önemli bir role sahip olan Üniversite’nin adını aldığı Auburn şehri dışında Montgomery’de de kampüsü vardır. Bahsettiğimiz bu 2 Üniversite, Usnews (ABD Okul değerlendirme kuruluşu) tarafından her yıl en iyi ilk 100 Üniversite arasına girmektedir.
Alabama’nın İklimi ve Coğrafyası
Alabama eyaletinin kuzey-güney uzunluğu 540 km ve doğu-batı uzunluğu 336 km kadardır. Bir dikdörtgene benzeyen eyalet, Jeomorfolojik olarak aynı büyüklükteki iki bölgeye ayrılır. Kuzey bölgesi (Apalaş dağlarının güney yükseltilerinden oluşur) ve Güney bölgesidir (Meksika Körfezinin kıyı düzlüklerinden oluşur). Kuzey uçta bulunan Cumberland Platosunun suları kuzeybatıya Tennessee Nehri vasıtasıyla, diğer bölge suları ise geniş verimli vadilerin etkisiyle güneye doğru akmaktadır.
Ilıman bir iklime sahip olan Alabama’daki ortalama sıcaklık, yıllık olarak güneyde 19 derece ve kuzeyde 17 derecedir. Yıl içinde düzenli olarak dağılım gösteren yağışlar, Birmingham’da yıllık olarak 1320 mm ve Mobile’ de 1550 mm’dir. Tarımsal ürün döneminin kuzeyde 200 gün ve güneyde 300 güne kadar ulaşması, bu elverişli iklim koşullarının olmasına bağlıdır. Alabama’nın toprağı da tarıma oldukça elverişlidir.
Bölgenin toprak ve iklim özelliklerini yansıtan temel öğe, ilk kırsal yerleşimlerin dokusu olmuştur. Buna bağlı olarak, eyalet nüfusunun yarısından fazlası 1960’lı yıllara kadar kırsal kesimlerde yaşamaya devam etmiştir. 1980’li yıllarda ise, bu oran %40’a kadar gerilemiştir. Alabama’da nüfusu 200.000’in üzerinde olan kentler, sadece Mobile ve Birmingham’dır. Toplam nüfusun dörtte biri siyahlardan, dörtte üçü ise beyazlardan oluşmaktadır.
Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin