Kanun hükmündeki kararnamelerin, kanunların ve TBMM iç tüzüğünün anayasaya esas ve şekil bakımından uygunluğunu kontrol eden mahkemeye Anayasa Mahkemesi denir. Anayasa da olan değişiklikleri, yalnızca şekil bakımından denetler ve inceler.
Anayasa Mahkemesi, 1961 Anayasası olarak ilk kez hukukumuza girmiş ve 1971 yılında bazı değişiklere uğramıştır. Anayasa Mahkemesinin yetki ve görevlerinin yeniden tanzim edildiği dönem ise, 1982 Anayasasıdır. Bu mahkeme dört yedek ve on bir asil üyeden kurulmaktadır. Üyeler; Cumhurbaşkanı, Yargıtay, Danıştay ve Askeri Yüksek İdare mahkemesi tarafından belirlenir. Sayıştay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi genel kurullarınca kendi üyeleri ve başkan arasından, tüm üye sayılarının salt çoğunluğuyla her boş yer için gösterilen üçer aday içinden, bir asil üye ise YÖK’ ün kendi üyesi olmayan YÖK öğretim üyeler içinden gösterilen 3 üye arasından, bir yedek ve 3 asil üye ise avukatlar ile üst Kademe yöneticileri arasından seçer. Anayasa Mahkemesi, asıl üyeler arasından gizli oy ile ve üye tamsayısının salt çoğunluğuyla 4 yıl için bir başkan ve başkan vekili seçer. Üyeler, asli görevler dışında özel veya resmi hiçbir görev alamaz. 65 yaşını doldurunca da emekli olurlar.
Anayasa Mahkemesinin Görevleri
- Norm Denetimi; Anayasa mahkemesi genel kurulu, kanun hükmündeki kararnamelerin, kanunların ve Türkiye Büyük Millet Meclisi içtüzüğünün şekil ve esas bakımlarından Anayasa’ya uygunluğunu denetlemektedir. Bu işlem Anayasa Mahkemesinde Norm Denetimi olarak adlandırılır.
- Bireysel Başvuru Kapmasında Olan Görevler; Bireysel başvuru, asıl olarak Komisyon ve bölümlerin görev alanına dahil olmakla beraber, Genel kurul bireysel başvurulara yönelik olarak Bölümlerin hükümleri arasında oluşmuş ya da oluşabilecek farklılıkları gidermek ve Bölümler tarafından Genel kurula sevk edilen hususları karara bağlamakla görevlidir. Diğer yandan genel Kurul, bölümlerden bir tanesinin yıl içinde gelen işlerinin normal çalışma ile karşılanamayacak şekilde fazlalaşması ya da hukuki veya fiili imkansızlık sebebiyle bir bölümün görevine giren olaya bakamaması durumunda, diğer bölümü görevlendirme yetkisine de sahiptir.
- Yüce Divan Görevi; Anayasa Mahkemesi Cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanını, Anayasa Mahkemesi, Danıştay, Yargıtay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Üyeleri ve Başkanını, Başsavcılarını, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Cumhuriyet Başsavcı vekilini, Sayıştay Başkan ve üyelerini görevleriyle alakalı suçlardan dolayı Yüce Divan olarak yargılayabilir. Kara, Deniz ve Hava Kv. Komutanları, Genelkurmay Başkanı ve Jandarma Genel Komutanı da görevlerle ilgili suçlardan Yüce Divanda yargılanabilir. Cumhuriyet Başsavcısı veya Başsavcı vekili, Yüce Divanda savcılık görevini yapar.
- Siyasi Parti Kapatma; Siyasi Partileri kapatmak, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından açılacak dava üzerine Anayasa Mahkemesi tarafından karara bağlanmaktadır. Anayasa Mahkemesi, tamamen kapatma yerine davaya konu olan fiillerin ağırlığına bakarak, ilgili partinin Devlet tarafından yapılan yardımdan tamamen ya da kısmen yoksun kalmasına karar verebilir.
- Siyasi Partilerin Mali Denetimi; Bu denetim Anayasa Mahkemesi tarafından yerine getirilmektedir. Anayasa Mahkemesi, ilgili denetim görevini yaparken Sayıştay’ dan yardım sağlamaktadır.
- Milletvekilliğinin Düşürülmesi ve Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılma Kararlarına Karşı Yapılan Müracaatlar; Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından milletvekilliğinin düşürülmesine ya da yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına karar verildiği durumlarda, ilgili karar tarihinden itibaren başlanmak suretiyle, 7 gün içerisinde ilgili milletvekili veya üyelerden herhangi biri tarafından bu karara karşı iptal arzusuyla Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunulabilir. Anayasa Mahkemesi de bu iptal isteğini 15 gün içerisinde kesin olarak karara bağlar.
Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin