Myrtaceae (Mersingiller) ailesinden olan Okaliptüsün boyu genellikle 25-40 metre arasındadır, ancak anayurdunda 60 metreye varan okaliptüsler de vardır. Okaliptüs, çapı 2 metreyi geçebilen, gençken kırmızıya yakın, yaşlandıkça gri (açık gümüş) renginde olan, yuvarlak tepeli, geniş ve hızlı büyüyen bir ağaçtır. Okaliptüs ağacının diğer bazı özellikleri şunlardır;
- Grili, pembeli desenler oluşturabilir.
- Genç ağaçlarda sapsız, geniş ve karşılıklı yaprakları vardır. Yaşlılarda ise 1-2 cm uzunluğunda saplar, almaşık, daralmış, sivri uçlu, 10 ile 25 cm arasında yapraklar bulunur.
- Yaprakları mavimsi ya da koyu yeşil olabilir.
- Yapraklarını dökmezler.
- Mayıs ve Temmuz ayları arasında saplı, sarkık salkımlar şeklinde, sarımsı ve püsküllü beyaz çiçekler açarlar.
- Meyveleri yaklaşık 8 milimetre uzunluğunda ve 7 mm genişliğindedir. Ayrıca sivri uçludurlar ve üzerlerinde köşeli, yumurtamsı tohumlar bulunur.
Okaliptüs ağacının anayurdu Tazmanya, Avustralya ve Malezya’dır. Dünya üzerinde büyük bir bölümü Avustralya’da bulunan, Türkiye’de ise doğallaşmış olarak bulunan tek tür Eucalyptus camaldulensis dehnh’dir. Bu ağaç türü ilk kez 1885 yılında Adana-Mersin demiryolunun açılışı sırasında dikilmiştir. İlgili bölge haricinde Ege ve Akdeniz kıyılarında, Antalya, Hatay, İzmir ve İstanbul’da da bu okaliptüs türüne rastlamak mümkündür. Bunun dışında, ülkemizde bataklıkları kurutmak için yetiştirilen okaliptüsler arasında, mavi okaliptüs (Eucalyptus Globulus Labill) ve Eucalyptus grandis hill ex maiden türleri de mevcuttur.
Okaliptüsün Kullanılan Kısmı ve Tıptaki Yeri
Okaliptüs, kurutulmuş yaprakların su buharı yoluyla damıtılması sonucu uçucu yağ olarak kullanılmaktadır. Türk Gıda Kodeksi tarafından yapılan açıklamaya göre, okaliptüs dendiğinde Eucalyptus camaldulensis Dehnh çeşidinin kurutulmuş yaprağı akla gelmelidir. Okaliptüs yapraklarının içeriğinde reçine, tanen, mum ve acı madde bulunmaktadır. Eucalyptus Globulus Labill çeşidinin yapraklarından su buharı ile damıtılan uçucu yağın içeriğinde ise; %12 kadar limonen ve %70 oranında ökaliptol gibi maddeler bulunmaktadır.
Okaliptüs yapraklarının ishal kesici, mikrop öldürücü, boğaz ağrılarını ve soğuk algınlıklarını önleyici, kan şekerini düzenleyici ve balgam söktürücü özellikleri vardır. Bunun için yaklaşık 30 gram kurutulmuş ya da taze okaliptüs yaprağı 5 bardak (1 litre) kaynar su ile demlenir. Şayet şeker hastalığı için kullanmayacaksanız balla tatlandırabilir ve bu karışımı günde 2-3 kez içebilirsiniz. Boğaz ağrıları, sinüzit ve nezleye karşı kullanacaksanız, buğusundan faydalanmanız gerekir. Okaliptüs yaprağının kaynatıldığı su kesiklere, yanıklara, zedelenmelere ve yaralara dışarıdan uygulanabilir.
Burun boşluğu ve boğaz rahatsızlıklarında bu karışımla gargara yapılabilir. Romatizmal ağrılara karşı ezilmiş okaliptüs yaprak lapası uygulanır. Göğüs yumuşatma amacıyla kuru yaprakları sigara gibi içebilirsiniz veya 100 gram kadar yaprağı suda 12 saat bekletip süzdükten sonra balla tatlandırarak gün aşırı 3-4 kaşık tüketebilirsiniz. Okaliptüsün solunum yolu rahatsızlıklarına iyi geldiği, modern tıp tarafından da kabul görmüştür. Okaliptüs suyu ya da yaprağını piyasada hazır olarak bulabilirsiniz.
Okaliptüs yaprakları, boğaz ve bademcik iltihabına karşı özellikle Ege bölgesinde sıklıkla kullanılmaktadır. Ayrıca, nezle ve boğaz iltihabını iyileştirmek amacıyla, okaliptüs yaprakları buruna ve ağza çekilebilir. Eucalyptus Globulus Labill okaliptüs türünün uçucu yağı genel olarak saydam, kimi zaman hareketli, bulanık, sarı renkli, sıvı görünümlü, taze ve okaliptüs kokuludur. Bu tür, balgam söktürücü, soğuk algınlığını önleyici, bakteri ve mantar engelleyici, mukozalı uzuvları iyileştirici, serinlik verici ve iç açıcı özellikleriyle bilinmektedir. Ayrıca bronşit, grip, öksürük, solunum yolu sorunları, bakteriler nedeniyle oluşan cilt sorunları ve bağırsak solucanlarına karşı da kullanılır. Okaliptüs yağı, enseye, göğüs bölgesine ve sırta 10 ile 20 damla arası damlatılıp masaj olarak uygulanabilir. 1 fincan sıcak suya 10 damla ilave edip, 3 ile 7 dakika arası buğusu burundan çekilir ve ağızdan verilir. Bu sırada gözler kesinlikle kapalı olmalıdır, ayrıca bulunulan ortamın havasını temizlemek amacıyla her saat başı birkaç damla daha ilave edilebilir. Kekik, çam, karanfil, biberiye ve lavanta yağlarıyla karıştırılıp kullanılırsa etkisi daha fazla artar. Bunların dışında banyo suyuna ve şampuanlara da az miktar ekleyerek kullanabilirsiniz.
Kırmızı okaliptüs olarak bilinen Eucalyptus Camaldulensis Dehnh türü, yaşlılar, çocuklar ve cildi hassas olan kişiler için daha uygundur. Mersin ile okaliptüs uçucu yağlarının karıştırılıp birlikte kullanılması, solunum yollarının temizlenmesine katkıda bulunur. Okaliptüs yaprakları acı lezzetli ve kafur kokuludur. Şekerleme türündeki besin maddelerine lezzet vermek amacıyla uçucu okaliptüs yağı eklenir. Bu sayede okaliptüslü bonbon ve şeker gibi ürünler de yapılmaktadır.
Okaliptüs Bitkisinin Faydaları ve Kullanım Şekli
- Nezle ve gribe iyi gelir,
- Boğaz ağrısına iyi gelir,
- Öksürüğü keser,
- Göğsü yumuşatır,
- Ağız kokusunu önler,
- Bronşitin tedavisine yardımcı olur,
- Diş eti hastalıklarına karşı etkilidir,
- Vücuda enerji sağlar,
- Romatizmaya iyi gelir.
Okaliptüsün kullanım şekilleri ise şöyledir;
- Çay şeklinde: Bir tutam yaş okaliptüs yaprağını bir su bardağı kaynar su içine atın ve yaklaşık 10 dakika demleyin. Demlendikten sonra, isteğe göre şeker veya bal ile tatlandırıp tüketebilirsiniz.
- Gargara: İspirto veya zeytinyağı içine okaliptüs yapraklarını serin ve 10 dakika bekledikten sonra gargara yapın.
- Lapa: Okaliptüs yapraklarının ezilmesiyle ede edilen lapayı, masaj yaparak kullanabilirsiniz.
- Buhar: 3 tatlı kaşığı okaliptüs yaprağını, 4 su bardağı kaynar su içerisine atın. Buharın dağılmasını önlemek için, büyük bir örtünün altında yaklaşık 10 dakika boyunca buharı soluyun.
Okaliptüsün Yan Etkileri
- Yetişkinlerin cildi için faydalı olan okaliptüs yağı, çocukların cildine uygulanmamalıdır.
- Okaliptüs yağını ağız yoluyla kullanmak zehirlenmeye neden olabilir.
- Okaliptüs çayı veya yağı, emziren ve hamile bayanlar tarafından kullanılmamalıdır.
- Çıplak elle temas edildikten sonra eller iyice yıkanmalıdır, çünkü gözle temas edilmesi durumunda yanmaya neden olur.
- Okaliptüs yağının balla birlikte 1-2 damla tüketilebilmesine karşın, genel olarak ağızdan alınması önerilmez.
Yorumlar - Yorum yapmak için tiklayin